Báxít

Báxítgrýti er aðal uppspretta áls í heiminum. Málmgrýtið verður fyrst að vera efnafræðilega unnið til að framleiða súrál (áloxíð). Súrál er síðan brædd með rafgreiningarferli til að framleiða hreinan álmálm. Báxít er venjulega að finna í jarðvegi sem er staðsett á ýmsum suðrænum og subtropískum svæðum. Málmgrýtið er aflað með umhverfisábyrgri ræmanámu. Báxítforði er mest í Afríku, Eyjaálfu og Suður-Ameríku. Gert er ráð fyrir að forðarnir endist um aldir.

Staðreyndir um take-away

• Ál verður að hreinsa úr málmgrýti
  Þrátt fyrir að ál sé algengasti málmur sem finnst á jörðinni (samtals 8 prósent af jarðskorpunni) er málmurinn of hvarfgjarn við önnur frumefni til að eiga sér stað náttúrulega. Báxít málmgrýti, hreinsað með tveimur ferlum, er aðal uppspretta áls.
• Landvernd er lykiláhersla iðnaðarins
  Að meðaltali 80 prósent af því landi sem unnið er fyrir báxít er skilað til heimavistkerfis þess. Gróðurjarðvegur frá námusvæðinu er geymdur svo hægt sé að skipta um hann meðan á endurhæfingu stendur.
• Forði mun endast um aldir
  Þrátt fyrir að eftirspurn eftir áli aukist hratt er spáð að báxítforði, sem nú er metinn á 40 til 75 milljarðar tonna, endist um aldir. Gínea og Ástralía eru með tvo stærstu sannaða forðana.
• Mikill báxítforði
  Víetnam gæti geymt mikið af báxíti. Í nóvember 2010 tilkynnti forsætisráðherra Víetnam að báxítforði landsins gæti orðið allt að 11 milljarðar tonna.

Báxít 101

Báxítgrýti er helsta uppspretta áls í heiminum

Báxít er berg sem myndast úr rauðleitu leirefni sem kallast laterít jarðvegur og er oftast að finna í suðrænum eða subtropískum svæðum. Báxít er fyrst og fremst samsett úr áloxíðsamböndum (súrál), kísil, járnoxíðum og títantvíoxíði. Um það bil 70 prósent af báxítframleiðslu heimsins eru hreinsuð með Bayer efnaferlinu í súrál. Súrál er síðan hreinsað í hreinan álmálm með Hall-Héroult rafgreiningarferlinu.

Náma báxít

Báxít er venjulega að finna nálægt yfirborði landslags og hægt er að ræma það á hagkvæman hátt. Iðnaðurinn hefur tekið forystuhlutverk í umhverfisvernd. Þegar landið er hreinsað fyrir námuvinnslu er jarðvegurinn geymdur svo hægt sé að skipta um hann meðan á endurhæfingu stendur. Á meðan á ræmunámu stendur er báxít brotið upp og flutt úr námunni í súrálshreinsunarstöð. Þegar námuvinnslu er lokið er gróðurmoldinni skipt út og svæðið fer í endurreisnarferli. Þegar málmgrýti er unnið í skógræktarsvæðum er að meðaltali 80 prósent af landinu skilað aftur til heimavistar.

Framleiðsla og varasjóður

Meira en 160 milljónir tonna af báxíti eru unnar á hverju ári. Leiðtogar í báxítframleiðslu eru Ástralía, Kína, Brasilía, Indland og Gíneu. Báxítbirgðir eru taldar vera 55 til 75 milljarðar tonna, aðallega dreifðir um Afríku (32 prósent), Eyjaálfu (23 prósent), Suður-Ameríku og Karíbahafið (21 prósent) og Asíu (18 prósent).

Horft fram á við: Áframhaldandi umbætur í umhverfisviðleitni

Markmið um endurreisn umhverfis halda áfram að hækka. Verkefni til að endurheimta líffræðilegan fjölbreytileika sem er í gangi í Vestur-Ástralíu er leiðandi dæmi. Markmiðið: að endurreisa jafngilda tegundaauðgi plantna á endurhæfðum svæðum sem jafnast á við óunninn Jarrah skóg. (Jarrah skógur er hár opinn skógur. Eucalyptus marginata er ríkjandi tré.)

Les Baux, heimili báxítsins

Báxít var nefnt eftir þorpinu Les Baux af Pierre Berthe. Þessi franski jarðfræðingur fann málmgrýti í nærliggjandi útfellum. Hann var fyrstur til að uppgötva að báxít innihélt ál.